Գերմանական Der Tagesspiegel պարբերականէն կը կարդանք, թէ Կասպից ծովը կրնայ ըլլալ կորսնցնէ իր մակերեսի մինչեւ երրորդ մասը, այս մասին զգուշացուցած են գիտնականներ: Ընդ որում՝ բնակչութիւնը ամենեւին ալ չի գիտակցիր այդ վտանգը:
Հնարաւոր է, որ Պաքուի այսօրուայ բնակիչներու թոռները ստիպուած ըլլան ափ հասնելու համար անցնիլ քանի մը քիլոմեթր: Այս մասին կը վկայէ մոտելային այն հաշուարկը, զոր դեկտեմբերին հրապարակած է Marum-ի Պրեմընի համալսարանին առընթեր Ծովային հետազօտութիւններու կեդրրոնէն՝ Մաթիաս Փրանկըն: Վերջինիս հաշուարկներուն համաձայն՝ հարիւրամեակի վերջին, Կասպից ծովու մակարդակը սրընթաց պիտի փոքրանայ եւ նուազի 9-էն18 մեթր: Կասպից ծովը, որ Երկրի վրայ ամենախոշոր փակ ջրամբարն է, պիտի կորսնցնէ իր այսօրուայ մակերեսի մինչեւ երրորդ մասը:
Ծովու մակարդակի անկումը տեղի կ'ունենայ շատ աւելի արագ, քան կ'ենթադրուէր նախորդ կլիմայական մոտելներով, կը կարծէ Պրեմընի գիտնականներու խումբը, որ վաղուց կ'ուսումնասիրէ տարածաշրջանի երկիրներու իրավիճակը: Արդէն քանի տարիէ ի վեր, կլիմայի տաքացման հետեւանքով կը խախտուի հաւասարակշռութիւնը Վոլկա գետի ջրահոսքին եւ փակ լիճի մակերեւոյթէն ջուրի գոլորշիացման միջեւ: Կը գոլորշիանայ շատ աւելի ջուր, քան կարող է գետը հասցնել, որ թարմ ջուրի 90 տոկոսի աղբիւրն է: Ռուս գիտնականներ սակայն կը կարծեն, որ իրավիճակը կը փոխուի, քանի որ համաշխարհային տաքացումը նաեւ այլ հետեւանք ունի: Անոնք կ'ենթադրեն, որ առաջիկայ տարիներուն, Ռուսաստանի Եւրոպական տարածքին վրայ անձրեւի աւելի շատ տեղումներ պիտի ըլլան, եւ Վոլկան աւելի շատ ջուր պիտի բերէ: Փրանկըն իր մոտելով հաշուի առած է այդ կանխատեսումը: «Այդ բաւական չէ»,- ըսած է ան: Ընդ որում՝ ան հաշուի չէ առած այն, որ 1990-ականներուն ճգնաժամ ապրած ռուսական գիւղատնտեսութեան կայունացումէն յետոյ, ապագային Վոլկայէն աւելի շատ ջուր պիտի պահանջուի:
Ծովու մակարդակի անկման պարագային, Պաքուն համեմատաբար փոքր կորուստներ կ'ունենայ, կը կարծէ Marum-ի կենսաբան՝ Թոմաս Ուիլքըն: Արդիւնքը յատկապէս կը դրսեւորուի աղի ջուրով ցածրադիր շրջաններուն համար՝ Կասպից ծովի հիւսիսը: Ըստ հաշուարկներուն՝ այնտեղ կը ցամքի ծովու տասնեակ հազար քառակուսի քիլոմեթր:
Պարբերականը նշած է, որ ծանծաղելու ազդեցութիւնը շատ լաւ յայտնի է Ղազախիստանի Արալի ծովի անհետացմամբ: Անոր փոքր մասը փրկելու համար միայն, կատարուած են միլիառներու ներդրումներ, սակայն հետեւանքները աղէտալի էին: Մեծ մակերեսներ վերածուած են անապատի, հողը թունաւորուած է ծովի աղով: Այնտեղ անհնար է գիւղատնտեսութեամբ զբաղիլ, տարածաշրջանի մարդիկ յաճախ կը հիւանդանան շնչուղիներու հիւանդութիւններով:
Ընդ որում՝ այդ երկիրներու բնակչութիւնն ու քաղաքական գործիչները վտանգի ընկալում բացարձակապէս չունին, իրենց ուղեւորութիւններու ժամանակ այսպիսի եզրակացութեան յանգած են Փրանկըն, Ուիլքըն եւ անոնց խումբի անդամները: «Եւ ուրկէ պիտի ունենան: Սերունդէ սերունդ մարդոց կը փոխանցուի այն փորձը, որ ծովու մակարդակը կ'իջնէ, յետոյ նորէն կը բարձրանայ,- ըսած է Ուիլքըն: - Ինծի կը թուի, որ որոշ երկիրներու մէջ քաղաքական գործիչները դեռեւս այսպէս կը մտածեն՝ որ, այդ մեր վրայ այդքան ուժգին չ'ազդեր, ինչպէս հարեւաններուն վրայ»: Իրականութեան մէջ, հաշուարկներուն համաձայն, պիտի տուժեն առաջին հերթին Ղազախիստանն ու Ռուսաստանը:
Պրեմընի գիտնականները կոչ կ'ընեն իրենց տուեալները ստուգելու միջազգային փորձագիտական խումբերու կողմէ եւ արագ արձագանգման միջոցով: Սակայն հնարաւորութիւնները մեծ չեն: Բանակցութիւնները 20 տարիէն աւելի տեւած են, մինչեւ 2 տարի առաջ Կասպից ծով ելք ունեցող երկիրները համաձայնութեան եկած անոր բաժանման հարցով: Եթէ հիմա ջուրի մակարդակը սկսի արագ իջնել, այդ համաձայնագիրը ոչ արդիական կը դառնայ, ինչ որ գրեթէ անխուսափելիօրէն պիտի յանգեցնէ շահերու նոր հակամարտութեան, կը վստահեցնեն փորձագէտները: Եթէ հիմա դիւանագէտներն ալ 20 տարի պահանջեն, ապա չափազանց ուշ պիտի ըլլայ:
Նիւթը՝ News.am-էն