image

«Հալէպը կարծես անցեալ դարձաւ, իսկ Եւրոպական մշակոյթը Հալէպի մեր կենցաղէն շատ հեռու մշակոյթ մը չէ.»Հալէպահայ Սեւակ Մաթէյեան

«Հալէպը  կարծես անցեալ   դարձաւ, իսկ  Եւրոպական  մշակոյթը  Հալէպի մեր կենցաղէն  շատ հեռու մշակոյթ մը չէ.»Հալէպահայ Սեւակ Մաթէյեան

«Արեւելք»ի հարցերուն կը պատասխանէ Գերմանիա հաստատուած սուրիահայ Սեւակ Մաթէյեան:


-Գիտենք որ բաւական դժուար ճանապարհէ մը ետք հասաք Գերմանիա: Արդեօք ճի՞շդ որոշում էր Գերմանիա տեղափոխուիլը: Ի՞նչ են առաջին տպաւորութիւններդ:


Դեռ չեմ կրնար հաստատ ըսել, որ իմ պարագայիս ճիշդ որոշում էր կամ ոչ, բայց մէկ բան հաստատ գիտեմ, որ  մեր  երեխաներուն համար (խօսքը  անշուշտ իմ եղբօրս   երեխաներուն մասին է, որովհետեւ   ես   ամուսնացած չեմ) շատ ճիշդ որոշում էր։ Կը  կարծեմ,  որ իրենց ապագան հոս է, ամէնէն մեծ ապացոյցն ալ աս խօսքիս   այն փաստն է, որ  այսօր  Սուրիոյ մէջ  ապրող    հայութեան թիւը    շատ զգալի ձեւով  նուազած է։

 

-Գիտենք, որ դուք փախստականի կարգավիճակով գացած էք, ինչպէ՞ս է հասարակութեան ձեր հանդէպ վերաբերմունքը։


Հասարակութեան վերաբերմունքը իմ պարագայիս տարբեր է, որովհետեւ ես Միջին Արեւելքէն եկածի շատ չեմ նմանիր: Բացի այդ, ես իրենց հետ շփում չունիմ, պարզապէս դպրոց կ'երթամ, ուր եկողները ընդհանրապէս օտարազգի քաղաքացիներ են, միայն ուսուցիչները գերմանացի են, անոնց ալ պարտականութիւնն է լաւ վերաբերմունք ցուցաբերելը աշակերտներուն հանդէպ, իրենց գործն է ի վերջոյ:  Կրնամ նաեւ  ըսել, որ տեղացի բնակիչներու կողմէ ոեւէ մէկը նեղութիւն չտուաւ ինծի, անշուշտ դուրսէն եկողն ալ, պէտք է յարգանքով վարուի, ինքն  եւս  նեղութիւն չտայ: Ամէն պարագայի, մինչեւ չսկսիմ այստեղ աշխատիլ եւ իրենց հետ ամենօրեայ շփումի մէջ ըլլալ, չեմ կրնար մասնաւոր բան մը ըսել հասարակութեան վերաբերմունքին մասին:

 

-Արդէն մէկ տարիէ ի վեր Գերմանիա էք: Ձեր կարծիքով ամէնէն մեծ դժուարութիւնը ի՞նչ էր, որպէս փախստական:

 
Սկիզբի շրջանը քիչ մը դժուարութիւններ կային, մինչեւ որ անձնական տուն անցանք. անձնական տուն ունենալէդ վերջ, որուն վարձքը անշուշտ  կառավարութիւնը կը վճարէ, միակ դժուարութիւնը կը մնայ լեզուի հարցը, այն ալ ջանք պէտք է թափես, սորվիս: Մենք   իբրեւ քրիստոնէական  մշակոյթ   կրող   անհատներ  մօտ ենք   իրենց  ապրելաոճին, մեզի համար օտար  տեղ  մը  չէ Եւրոպան, ի վերջոյ մենք ալ եւրոպական կրթութիւն  առած ենք Հալէպի  մէջ, իբր հայ, քրիստոնեայ:

 

-Ապրած շրջաններուդ մէջ բնաւ հայերու ծանօթացար, եթէ այո, ի՞նչ էին տպաւորութիւններդ, որեւէ ձեւով քեզի օգնելու տրամադրութիւն յայտնեցին: Իսկ եթէ ոչ, ընդհանրապէս ի՞նչ խաւի մարդոց հետ կը շփուիք:


Այո, մի քանի հայ ընտանիք, անհատներ կան, բայց սփիւռքահայ չեն, Հայաստանէն են: Կրնամ ըսել 90 տոկոսով յարաբերութիւննիս շատ սառն  է, անշուշտ իրենց կողմէն. ես իբր նոր եկած,  աւելի ջերմ վերաբերմունք կը սպասէի իրենցմէ, բայց յուսախափ եղայ, շշմեցայ, եւ  հիմա չեմ ուզեր իրենց հետ շփուիլ: Սփիւռքահայ, սուրիահայ չկայ մեր կողմերը, ես աւելի շատ սուրիացի արաբներու հետ կը  շփուիմ,  ընկերներ ունեցայ, որ Հալէպէն են նոյնիսկ: Գերմանացի բնակիչներուն հետ դեռ  կապ չեմ ունեցած, քանի որ տակաւին գործի ասպարէզ չեմ մտած, այդ առիթը չէ ստեղծուած:


 
-Գիտենք, որ դուք Սուրիոյ պատերազմէն ետք ապրեցաք մի քանի քաղաքներ՝ Արաբական ծոցի երկիրներ, Երեւան եւ հիմա Գերմանիա: Ի՞նչ կրնաք ըսել,  հիմնական փորձառութիւնը  ինչ էր, ինչ դրական  եւ ժխտական  երեւոյթներ նկատեցիք։


Ապրած վայրերուս միջեւ համեմատական ընել, դրական եւ ժխտական տարբերութիւններ  ներկայացնել   ճիշդ  չեմ գտներ։   Ի վերջոյ ամէն տեղ ե՛ւ դրական ե՛ւ ժխտական կողմեր կան ,  իւրաքանչիւր  երկիր իր դժուարութիւնները  ունի, Ծոցի երկիրներու մէջ փողը  առատ  էր, այդ էր որ ինծի կը պահէր, հոս՝ ապահովութիւնը կայ, անոր համար չեմ կրնար քաղաքներուն միջեւ բաղդատութիւններ    ընել։



-Ապագադ  Գերմանիոյ մէջ կը տեսնե՞ս, ի՞նչ մտածած ես այս առումով:



Սկսիմ ամենակարեւորէն,  եւ ըսեմ, որ ապագաս Սուրիա չէ... մանաւանդ, երբ կը տեսնենք Հալէպի վիճակը, թէ  ինչպէս քաղաքի  վիճակը  աւելիով կը վատթարանայ։  Հալէպի վիճակը   բաւական դժուար է եւ կարծես  թէ Հալէպը անցեալ դարձաւ ...։  Հետեւաբար կը կարծեմ, որ գերմաներէն լեզուն ձեռք ձգելէ ետք, շրջանակ մը, գործնական կեանք մը ունենալէ ետք, այո, հոս պիտի ըլլայ ապագաս. Բայց նորէն մարդ չի գիտեր վաղը ինչ կ'ըլլայ,  բայց հիմակուհիմա հոս եմ. Ինչպէս ըսի, գաղտնիքը լեզուն է, որեւէ տեղ կարենալ ապրելու համար, լեզուն պիտի սորվիս, հետեւաբար ես ալ հիմա լեզուին վրայ կեդրոնացած եմ:



-Վերջերս լսեցինք, որ սուրիացի փախստական մը ծանր ոճիր մը գործելով սպաննած է գերմանացի մը եւ օր ցերեկով, նոյնիսկ թուր օգտագործելով, հատած է անոր գլուխը: Այդ դէպքի տեսանիւթը տարածուեցաւ ամենուրէք եւ տեղեկութիւններ հրապարակուեցան, որ դէպքին  վերաբերեալ Գերմանիոյ իշխանութիւնները ոչ միայն քննութիւն բացած են, այլ նաեւ վճռած են բոլոր գաղթականները հեռացնել Գերմանիայէն: Ի՞նչ տուեալներ ունիք այս մասին:


Նախ ես ինչ որ լսեցի RT կայքէն, այդ ոճիրը գործողը սուրիացի չէ, այլ յորդանանցի: Երկրորդ, ինչ կը վերաբերի բոլոր  փախստականներուն  դուրս դնելուն, այդպիսի բան չի կրնար ըլլալ, ի վերջոյ  Գերմանիոյ իշխանութիւնները  լաւը վատէն զատորոշելու  բարձր  գիտակցութիւնն  ունին։ Կրնայ ըլլալ պզտիկ  հարց հանողին դուրս դնեն, բայց այդպէս բոլորին դուրս դնել, չեմ կարծեր,  եւ ատիկա մարդկութեան դէմ ոճիր  գործելու կրնայ նմանիլ։